Συνέντευξη του Υπουργού Δικαιοσύνης Κώστα Τσιάρα στον Πέτρο Κουσουλό για το ΔΙΚΑΣΤΙΚΟ ΡΕΠΟΡΤΑΖ

• Είστε, πλέον, ενάμισι χρόνο επικεφαλής του υπουργείου Δικαιοσύνης. Ποιο είναι το καταστάλαγμα της μέχρι τώρα θητείας σας;

Η ποιότητα του δημοκρατικού μας πολιτεύματος αντανακλάται στην ποιότητα του συστήματος απονομής της δικαιοσύνης. Από την ανάληψη της ευθύνης του χαρτοφυλακίου της δικαιοσύνης, ως πολιτική ηγεσία θέσαμε ένα φιλόδοξο στόχο. Να επιταχύνουμε τους ρυθμούς απονομής της δικαιοσύνης, με απόλυτο σεβασμό στην προσωπική και λειτουργική ανεξαρτησία των δικαστικών λειτουργών. Όμως, ήταν εξ αρχής κατανοητό πως οι μεταρρυθμίσεις στο χώρο της δικαιοσύνης απαιτούν χρόνο για να αποδώσουν καρπούς.

Τους τελευταίους μήνες επιχειρήθηκαν βαθιές τομές. Θεσπίστηκαν νέες μέθοδοι εξωδικαστικής επίλυσης των διαφορών, ενώ παράλληλα εμβαθύναμε τη στρατηγική για την ηλεκτρονική δικαιοσύνη. Τα αποτελέσματα είναι ήδη ορατά. Πιστεύουμε βάσιμα πως όλες αυτές οι μεταρρυθμίσεις στα επόμενα χρόνια θα αλλάξουν πλήρως το τοπίο στο σύστημα απονομής της δικαιοσύνης.

• Πρόσφατη έρευνα (Δεκέμβριος του 2020 της εταιρείας all about για το news247) έδειξε ότι μόλις το 50% εμπιστεύεται την ελληνική Δικαιοσύνη. Η πλειοψηφία των πολιτών αξιολογεί ως μεγαλύτερο πρόβλημα τις παρεμβάσεις και τις καθυστερήσεις. Πως μπορεί να αποκατασταθεί η εικόνα του θεσμού στα μάτια της κοινής γνώμης αλλά και να γίνει ακόμη πιο αξιόπιστο το σύστημα απονομής;

Τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ τα οποία περιλαμβάνονται στην ετήσια έκθεσή του το EU Justice Scoreboard αποτυπώνουν μια εντελώς διαφορετική εικόνα για την ελληνική δικαιοσύνη, η οποία απολαμβάνει της εμπιστοσύνης των Ελλήνων πολιτών. Παρά τις «πληγές» που προκάλεσαν στην εικόνα της δικαιοσύνης οι καταγγελίες ανώτατων δικαστικών λειτουργών για επιχείρηση χειραγώγησης της δικαιοσύνης την προηγούμενη περίοδο, οι Έλληνες συνεχίζουν να εμπιστεύονται το δικαστικό σύστημα και τους λειτουργούς της, οι οποίοι παραμένουν οι θεματοφύλακες του Κράτους Δικαίου στην πατρίδα μας.

Από κει και πέρα, οι χαμηλές επιδόσεις στους ρυθμούς απονομής της δικαιοσύνης, παραμένει η μεγαλύτερη πρόκληση. Για τον λόγο αυτό επιχειρούμε βαθιές τομές, όπως η ψηφιοποίηση των διαδικασιών που θα βοηθήσουν στην ταχύτερη έκδοση των δικαστικών αποφάσεων. Παράλληλα, η θεσμοθέτηση των Ειδικών Τμημάτων στα Δικαστήρια, οι τροποποιήσεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας και η καθιέρωση της πιλοτικής δίκης και στα πολιτικά δικαστήρια, αποτελούν σημαντικές μεταρρυθμίσεις για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της ελληνικής δικαιοσύνης.

• Η κατάσταση που επικρατεί σε αρκετά δικαστικά συγκροτήματα και κυρίως στα δικαστήρια της πρώην σχολής Ευέλπιδων δεν παραπέμπει σε εικόνα ευρωπαϊκού κράτους. Πεπαλαιωμένες κτηριακές εγκαταστάσεις και εισαγγελικοί και δικαστικοί λειτουργοί οι οποίοι αναγκάζονται να μεταφέρουν δικογραφίες ακόμη και με καροτσάκια! Σκοπεύετε να πάρετε πρωτοβουλίες για την αναβάθμιση της καθημερινότητας των λειτουργών και των συλλειτουργών της Δικαιοσύνης;

Το Υπουργείο Δικαιοσύνης έχει εκπονήσει ένα πολυετές κτηριολογικό πρόγραμμα για την αναβάθμιση των κτηριακών υποδομών της δικαιοσύνης, ενώ έχουν ενεργοποιηθεί νέα, σύγχρονα χρηματοδοτικά εργαλεία που θα επιτρέψουν την υλοποίηση μεγάλων επενδύσεων στις κτηριακές εγκαταστάσεις της δικαιοσύνης. Ήδη υλοποιείται το πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης σε πολλά δικαστήρια της χώρας για τη βελτίωση των υφιστάμενων υποδομών, ενώ παράλληλα, έχει δρομολογηθεί μέσω σύμπραξης του δημοσίου με τον ιδιωτικό τομέα η ανέγερση νέων δικαστικών μεγάρων που θα επιλύσουν το κτηριακό πρόβλημα σε πολλές εφετειακές περιφέρειες της χώρας. Παράλληλα, έχουμε υποβάλει μια ολοκληρωμένη πρόταση για την ανέγερση νέων κτηρίων στο πρόγραμμα του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας που θα αλλάξουν τον κτηριακό χάρτη της δικαιοσύνης.

• Σε ότι αφορά το θέμα των νέων τεχνολογιών και του ψηφιακού μετασχηματισμού. Που ακριβώς βρισκόμαστε και ποια είναι τα βήματα τα οποία θεωρείτε ότι πρέπει να γίνουν στο άμεσο μέλλον;

Η ψηφιακή μετάβαση αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα για το Υπουργείο Δικαιοσύνης. Μια δέσμη παράλληλων δράσεων υλοποιείται ήδη, προκειμένου να επιταχυνθούν οι ρυθμοί απονομής της δικαιοσύνης και να βελτιωθεί η πρόσβαση των πολιτών στις υπηρεσίες της. Η επέκταση της ηλεκτρονικής δικογραφίας πέρα από τη διοικητική δικαιοσύνη και στα πολιτικά δικαστήρια και η καθιέρωση του ηλεκτρονικού φακέλου αποτελούν το επόμενο μεγάλο στοίχημα για τη δικαιοσύνη. Απαιτεί όμως μια σειρά σημαντικών πρωτοβουλιών, όπως η επέκταση και η ψηφιακή αναβάθμιση των ολοκληρωμένων συστημάτων διαχείρισης δικαστικών υποθέσεων σε όλους τους κλάδους της δικαιοσύνης.

• Ποινικοί Κώδικες: Είστε ικανοποιημένος από το αποτέλεσμα του νομοθετικού έργου της κυβέρνησης; Υπήρξαν αστοχίες; Και εάν ναι τι πρέπει να βελτιωθεί;

Όπως γνωρίζετε, η προηγούμενη κυβέρνηση έφερε εσπευσμένα προς ψήφιση τον νέο Ποινικό Κώδικα και τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, λίγες μέρες πριν κλείσει η Βουλή για τη διενέργεια των εθνικών εκλογών. Από την εισαγωγή των Κωδίκων στη Βουλή, ως αντιπολίτευση είχαμε επισημάνει τις αστοχίες των ρυθμίσεων για μια σειρά θεμάτων, όπως οι προϋποθέσεις για την απόλυση πολυϊσοβιτών, οι ποινές για τη χρήση μολότοφ και οι ποινές για το αδίκημα του βιασμού. Με τις τροποποιήσεις του Ν. 4637/2019 επιχειρήσαμε σημειακές παρεμβάσεις προκειμένου να αμβλύνουμε τα προβλήματα που προκαλούσαν στο δικαιικό μας σύστημα οι αστοχίες του νέου Ποινικού Κώδικα και του νέου ΚΠΔ. Προκειμένου να έχουμε μια ολιστική προσέγγιση στη διόρθωση των αμφιλεγόμενων διατάξεων, ωστόσο, συστήσαμε επιπλέον τη διαρκή επιστημονική επιτροπή η οποία επιφορτίστηκε με το έργο της παρακολούθησης των αποτελεσμάτων που παράγουν οι νέοι Κώδικες στο σύστημα απονομής της δικαιοσύνης. Μετά από 18 μήνες εφαρμογής των Κωδίκων, η επιτροπή είναι σε θέση να εξάγει ασφαλή συμπεράσματα για την αποτελεσματικότητα των νέων ρυθμίσεων και έχει ήδη επεξεργαστεί μια δέσμη προτάσεων για τη βελτίωση των υφιστάμενων διατάξεων, οι οποίες θα μπορούν να εισαχθούν στο εθνικό κοινοβούλιο και να εφαρμοστούν με την έναρξη του νέου δικαστικού έτους.

• Έχει γίνει πολύ λόγος για το νόμο που αφορά τα τραπεζικά στελέχη και τη διάταξη που προϋποθέτει την υποβολή έγκλησης προκειμένου να διερευνηθεί το αδίκημα της απιστίας. Μέχρι στιγμής τα δικαστικά συμβούλια εκδίδουν αντιφατικά βουλεύματα σε ότι αφορά τη συνταγματικότητα ή μη του Νόμου, ενώ το θέμα απασχολεί και τον Άρειο Πάγο. Αρκετοί υποστηρίζουν ότι με αυτόν τον τρόπο η κυβέρνηση «αμνήστευσε» τους αποκαλούμενους «εγκληματίες του λευκού κολλάρου». Τι απαντάτε;

Κανείς και ποτέ και δεν είναι υπεράνω του νόμου. Καμία αμνήστευση δεν προβλέπεται για κανέναν. Με τη συγκεκριμένη διάταξη επιχειρήθηκε να γίνει ενιαίο το πλαίσιο για την τιμώριση των περιουσιακών εγκλημάτων μετά τη μετατροπή της κακουργηματικής υπεξαίρεσης και της κακουργηματικής απάτης σε κατ’ έγκληση διωκόμενα αδικήματα από την προηγούμενη κυβέρνηση.  Με τις νέες ρυθμίσεις οφείλαμε να βρούμε τη χρυσή τομή, ώστε να δημιουργήσουμε ένα ενιαίο πλαίσιο. Από κει και πέρα, όπως σωστά είπατε, μετά την έκδοση αντιφατικών βουλευμάτων από τα δικαστήρια, η συνταγματικότητα του νόμου θα κριθεί σε ανώτατο επίπεδο, από τον Άρειο Πάγο.

• Διαμεσολάβηση: Δεδομένων των γνωστών «αγκυλώσεων» του ελληνικού συστήματος, τί πραγματικά μπορούμε να ελπίζουμε; Είναι «ώριμος» ο μέσος Έλληνας για ένα διαφορετικό τρόπο επίλυσης των διαφορών του;

Πρέπει επιτέλους να καταρρίψουμε τον μύθο πως οι Έλληνες είναι δικομανείς. Οι πολίτες είναι ώριμοι και είναι έτοιμοι να επιλύσουν τις διαφορές τους εξωδικαστικά. Αρκεί να υπάρχει το κατάλληλο νομικό πλαίσιο που θα διευκολύνει το διάλογο και την αναζήτηση κοινά αποδεκτής λύσης.

Τα στατιστικά στοιχεία για τις υποθέσεις, που εντάσσονται υποχρεωτικά στην Υποχρεωτική Αρχική Συνεδρία της Διαμεσολάβησης του Ν. 4640/2019 που ψηφίστηκε από αυτή την κυβέρνηση, άλλωστε, είναι εξόχως ενθαρρυντικά. Σύμφωνα με την Κεντρική Επιτροπή Διαμεσολάβησης οι διάδικοι που ακολουθούν τη μέθοδο της διαμεσολάβησης για τις οικογενειακές διαφορές καταφέρνουν σε ποσοστό 20% να επιλύουν τις διαφορές τους αποφεύγοντας τις ατέρμονες δικαστικές διενέξεις, ενώ το 86% των διαδίκων που επιλέγουν εκουσίως τη διαμεσολάβηση , καταφέρνουν τελικά να βρουν εξωδικαστικές λύσεις στις διαφορές τους. Αντίστοιχα, είναι τα αποτελέσματα και για τις αστικές και εμπορικές διαφορές, με το αντίστοιχο ποσοστό να ξεπερνά το 10%. Από αυτά τα στοιχεία προκύπτει με σαφήνεια πως η κουλτούρα της συνεννόησης υπάρχει. Αυτό που δεν υπήρχε ήταν το αναγκαίο νομικό πλαίσιο που θα διευκόλυνε τη συνεννόηση και τον διάλογο μεταξύ των διαδίκων.

• Μια σημαντική πρωτοβουλία αποτελεί το νομοσχέδιο για τη Συνεπιμέλεια. Πότε εκτιμάτε ότι θα τεθεί προς ψήφιση στη Βουλή και τι ευελπιστείτε ότι θα αλλάξει στην ελληνική κοινωνία;

Το νέο νομοσχέδιο για την από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας συνιστά μια γενναία φιλελεύθερη και προοδευτική μεταρρύθμιση. Σκοπός των νέων ρυθμίσεων είναι να θεσπιστεί ένα πλαίσιο συνεννόησης μεταξύ των γονιών που χωρίζουν. Ένα πλαίσιο συνεννόησης, που θα αποτρέψει τις ατέρμονες δικαστικές διενέξεις μεταξύ των γονέων που τραυματίζουν τον ψυχισμό των παιδιών και θα εξασφαλίσει επαρκή χρόνο του παιδιού και με τους δύο γονείς.

Αυτή είναι και η κεντρική στόχευση του νομοσχεδίου που επεξεργαζόμαστε. Να καθιερωθεί, δηλαδή, μια διαφορετική κουλτούρα που θα προστατεύει τα παιδιά και τα δικαιώματά τους και θα εξασφαλίζει ποιοτικό χρόνο και με τους δύο γονείς.

• H πανδημία του κορωνοϊού και η αναβολή υποθέσεων έχει προκαλέσει πλήγμα στον δικηγορικό κόσμο της χώρας. Εκτιμάτε ότι θα έπρεπε να ληφθούν γενναιότερες κυβερνητικές πρωτοβουλίες για την ενίσχυση του συγκεκριμένου κλάδου;

Αναμφισβήτητα, ο δικηγορικός κλάδος έχει πληγεί από την αναστολή λειτουργίας των δικαστηρίων, ενώ ειδικά οι νέοι δικηγόροι έχουν πληρώσει δυσανάλογο το τίμημα από τις οικονομικές συνέπειες της πανδημίας. Η κυβέρνηση έλαβε όλες τις αναγκαίες πρόνοιες προκειμένου να ενισχυθούν οι δικηγόροι, τόσο με την ένταξή τους στο πρόγραμμα της επιστρεπτέας προκαταβολής, όσο και με την νομοθέτηση έκτακτου επιδόματος από τους πόρους του ΟΑΕΔ με το άρθρο 66 του Ν. 4756/2020.

Σε αυτή την κρίση έχουμε αποδείξει πως δεν θα αφήσουμε κανέναν πίσω. Τα συναρμόδια Υπουργεία αξιοποιούν όλα τα χρηματοδοτικά εργαλεία για να προστατέψουν αποτελεσματικά  όλους όσοι πλήττονται από την κρίση, καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας και θα συνεχίσει να παρέχει την αναγκαία βοήθεια σε όλους τους επιστημονικούς κλάδους, προκειμένου να υπερβούμε την κρίση.