«Η μετάβαση της δικαιοσύνης στη ψηφιακή εποχή είναι μια από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις των τελευταίων ετών. Είναι, ενδεχομένως, ακόμα μεγαλύτερη και από την ψηφιοποίηση του ίδιου του Κράτους. Η ψηφιακή μετάβαση της δικαιοσύνης δεν είναι, επομένως, ούτε τυχαία, ούτε αυτονόητη. Είναι στρατηγική επιλογή της κυβέρνησης και αποτέλεσμα του μεγαλύτερου ψηφιακού προγράμματος, που εκπονήθηκε ποτέ».

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη του Υπουργού Δικαιοσύνης Κώστα Τσιάρα στον Αποστόλη Χονδρόπουλο και τον Δημήτρη Δαμιανό για την εφημερίδα «Ελεύθερος Τύπος της Κυριακής»

 -Κύριε υπουργέ, το μήνυμα του πρωθυπουργού για τους επόμενους 12 μήνες είναι πως η κυβέρνηση «σηκώνει τα μανίκια». Πως αποτυπώνεται αυτό στο χώρο της Δικαιοσύνης , ποιες οι νομοθετικές πρωτοβουλίες σας ως το τέλος της τετραετίας;

Στο Υπουργείο Δικαιοσύνης δεν κατεβάσαμε ποτέ τα μανίκια. Σας θυμίζω πως τους τελευταίους 30 μήνες ψηφίστηκαν 15 Νομοσχέδια αρμοδιότητας του Υπουργείου Δικαιοσύνης, εισάγοντας σημαντικές μεταρρυθμίσεις που διευκολύνουν την πρόσβαση των πολιτών και των επιχειρήσεων στη δικαιοσύνη, επιταχύνουν τους ρυθμούς απονομής της και εκσυγχρονίζουν δικαστικές διαδικασίες, διασφαλίζοντας με τον τρόπο αυτό την υψηλή ποιότητα των δικαστικών αποφάσεων. Το επόμενο διάστημα, ωστόσο, μέχρι τη λήξη της συνταγματικής θητείας της κυβέρνησης έχουμε στον προγραμματισμό μας ένα πυκνό νομοθετικό έργο. Επίκεινται η ψήφιση του νέου Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων, που εισάγει σημαντικές καινοτομίες για την αξιολόγηση και τον πειθαρχικό έλεγχο των δικαστικών λειτουργών, της Δικαστικής Αστυνομίας, που αποτελεί ένα πάγιο αίτημα του δικαστικού και νομικού κόσμου εν γένει, αλλά και το νομοσχέδιο για τη Διεθνή Εμπορική Διαιτησία, που θα συμβάλει στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων, αφού –κατά κανόνα- οι επενδυτές επιδιώκουν την επίλυση των διαφορών τους μέσω διαιτησίας και χωρίς προσφυγή στα πολιτικά δικαστήρια.

 -Οι ρυθμοί απονομής της Δικαιοσύνης στη χώρα μας παραμένουν αργοί παρά τις ρυθμίσεις που έχουν ψηφιστεί προς αυτή την κατεύθυνση (π.χ διαμεσολάβηση, ποινική διαπραγμάτευση). Υπάρχει δυνατότητα για νέες πρωτοβουλίες, ώστε να δοθεί λύση στο ακανθώδες πρόβλημα;

Η Δικαιοσύνη είναι ένας ζωντανός οργανισμός και όπως κάθε ζωντανός οργανισμός χρειάζεται χρόνο για να ανταποκριθεί στις νέες αλλαγές. Παρά το σύντομο χρόνο, ωστόσο, τα αποτελέσματα των μεταρρυθμίσεων που υλοποιήθηκαν τα τελευταία τρία χρόνια είναι εξόχως ενθαρρυντικά. Η διαμεσολάβηση μετατρέπεται σταδιακά στη συνειδητή επιλογή των πολιτών, τα Ειδικά Τμήματα για υποθέσεις επενδυτικού χαρακτήρα εκδίδουν ταχύτερα τις αποφάσεις για υποθέσεις με αναπτυξιακό πρόσημο, ενώ πολλές υποθέσεις που αφορούν τον μέσο πολίτη μπορούν να εκδικαστούν πλέον σε ανώτατο βαθμό, μέσω του θεσμού της πιλοτικής δίκης που εισήχθη στην πολιτική δικαιοσύνη με τον νέο Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας.

Προφανώς, όμως, οι χαμηλές επιδόσεις στους ρυθμούς απονομής δικαιοσύνης είναι ένα πολυπαραγοντικό πρόβλημα. Και σε αυτά τα σύνθετα προβλήματα εύκολες λύσεις δεν υπάρχουν. Μαγικό ραβδί δεν υπάρχει. Απαιτείται συστηματική παρακολούθηση των αποτελεσμάτων και ενδελεχής, επιστημονική επεξεργασία των προτεινόμενων λύσεων.

-Σε ποιο βαθμό έχει προχωρήσει ο ψηφιακός μετασχηματισμός στον χώρο της Δικαιοσύνης και ποιες οι επόμενες κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση;

Η μετάβαση της δικαιοσύνης στη ψηφιακή εποχή είναι ίσως η μεγαλύτερη κατάκτηση των τελευταίων ετών, ίσως ακόμα μεγαλύτερη και από την ψηφιοποίηση του ίδιου του Κράτους. Η ψηφιακή μετάβαση της δικαιοσύνης δεν είναι επομένως, ούτε τυχαία, ούτε αυτονόητη. Είναι στρατηγική επιλογή της κυβέρνησης και αποτέλεσμα του μεγαλύτερου ψηφιακού προγράμματος, που εκπονήθηκε ποτέ, ύψους 50 εκ. ευρώ. Με πολλά μικρά βήματα, έχει συντελεστεί ένα τεράστιο ψηφιακό άλμα. Η επέκταση της απομαγνητοφώνησης των δικών στις ποινικές δίκες, η ηλεκτρονική ροή της μήνυσης, τα ψηφιακά πινάκια, το άυλο διαζύγιο είναι μέρος μόνο των νέων εφαρμογών που είναι στη διάθεση των πολιτών, αλλά και των λειτουργών και συλλειτουργών της δικαιοσύνης. Το επόμενο διάστημα μάλιστα, αναμένεται να ολοκληρωθεί η επέκταση και η αναβάθμιση των ολοκληρωμένων συστημάτων διαχείρισης των δικαστικών υποθέσεων στην πολιτική και διοικητική δικαιοσύνη,  ενώ θα εγκατασταθούν συστήματα για την απομακρυσμένη κατάθεση μαρτύρων, καθιερώνοντας τη λεγόμενη ψηφιακή δίκη. 

-Η κυβέρνηση πρόσφατα αυστηροποίησε τον Ποινικό Κώδικα για μία σειρά εγκλημάτων, δεν αποφάσισε ωστόσο τη θέσπιση ειδικής διάταξης για τις γυναικοκτονίες παρά την έκταση του προβλήματος, με 20 δολοφονίες στα πλαίσια συζυγικής ή συντροφικής σχέσης, από τον Ιανουάριο του 2021. Tην έξαρση του φαινομένου είχε τονίσει ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου ήδη από τον περασμένο Νοέμβριο, ενώ την αυστηροποιηση του νόμου έχουν ζητήσει πολλοί φορείς, όπως η Κ.Ο. του ΠΑΣΟΚ. Σκέφτεστε να προχωρήσετε σε αυτή τη ρύθμιση;

Οι γυναικοκτονίες βρίσκονται, όντως, σε έξαρση, όχι μόνο στη χώρα μας αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο. Σε νομοθετικό επίπεδο, η ελληνική κυβέρνηση επέλεξε να αυστηροποιήσει το πλαίσιο ποινών, ώστε η αφαίρεση, ανεξαρτήτως φύλου, της ανθρώπινης ζωής με δόλο, να τιμωρείται αποκλειστικά με τη μεγίστη των ποινών, την ισόβια κάθειρξη. Στο δημόσιο και στον επιστημονικό διάλογο, βεβαίως, η συζήτηση για την τυποποίηση του αδικήματος της γυναικοκτονίας παραμένει ανοιχτή. Αυτό τον δημόσιο διάλογο παρακολουθεί η αρμόδια επιστημονική επιτροπή για την παρακολούθηση του Ποινικού Κώδικα.

-Το τελευταίο διάστημα, πληθαίνουν οι φωνές για θεσμοθέτηση του γάμου ομόφυλων ζευγαριών. Βρίσκεται στα σχέδια της Κυβέρνησης;

Όπως γνωρίζετε, ήδη έχουν υπάρξει πολύ σημαντικές πρωτοβουλίες για την ουσιαστική ισότητα όλων των πολιτών, στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου κατά του Ρατσισμού και της Μισσαλοδοξίας, ενώ, ως χώρα,  συμμετέχουμε ενεργά στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα FAROS για τη ΛΟΑΤΚΙ+ Κοινότητα. Σημαντικές προτάσεις έχουν επίσης καταγραφεί στην έκθεση της ειδικής επιτροπής, υπό τον πρώην Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, καθηγητή κ. Αλέξανδρο Σισιλιάνο, δημιουργώντας για πρώτη φορά μια ουσιαστική βάση συζήτησης με την Κοινωνία των Πολιτών αλλά και την επιστημονική κοινότητα.

-Πότε θα ψηφιστεί και εφαρμοστεί ο  νόμος για τη δικαστική αστυνομία;

Μέσα στο πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους το νομοσχέδιο για τη σύσταση της Δικαστικής Αστυνομίας αναμένεται να έχει γίνει νόμος του Κράτους. Από κει και πέρα, απαιτείται μια σειρά αποφάσεων δευτερογενούς νομοθεσίας που θα καταστήσουν το νόμο λειτουργικό και θα έχουν ολοκληρωθεί ως το τέλος του έτους για να ακολουθήσει η σταδιακή στελέχωση του νέου Σώματος, που θα συμβάλλει ποικιλοτρόπως στην επιτάχυνση απονομής της δικαιοσύνης.

-Στο πλαίσιο καταπολέμησης της οπαδικής βίας, ψηφίσατε την απαγόρευση της αναστολής για αδικήματα από συμμορίες, ακόμα και για πλημμελήματα. Απόφαση που προκάλεσε αντιδράσεις, με τους Δικηγορικούς Συλλόγους να αποφασίζουν την αποχή από όλες τις σχετικές δίκες, αναφέροντας πως οδηγούνται στη φυλακή υποχρεωτικά κατηγορούμενοι ακόμα και για ελαφρά πλημμελήματα, την ώρα που δίδεται αναστολή ακόμα και για ανθρωποκτονίες ή ληστείες. Σκέφτεστε την απόσυρση της διάταξης;

Γνωρίζετε πολύ καλά τη διαμορφωμένη πεποίθηση των πολιτών πως «η αστυνομία συλλαμβάνει τους δράστες και η δικαιοσύνη τους αφήνει ελεύθερους». Μια άποψη βαθιά προσβλητική και απαξιωτική όχι μόνο για το δικαστικό μας σύστημα, αλλά και για την ικανότητα της Πολιτείας μας να επιβάλει την τάξη, να τιμωρεί δράστες που παραβαίνουν το νόμο και να υπερασπίζεται το αίσθημα ασφάλειας των πολιτών. Συμμερίζομαι πολλές από τις ανησυχίες του νομικού κόσμου και είμαι, ειλικρινά, ανοιχτός σε προτάσεις για νομοθετικές βελτιώσεις. Όμως στο τέλος της ημέρας, πρέπει να αποφασίσουμε, όλοι μαζί, ότι οφείλουμε να προστατεύσουμε αποτελεσματικά τους πολίτες και τις περιουσίες τους.

-Το μεγαλύτερο πρόβλημα για την ελληνική κοινωνία είναι η ακρίβεια για την οποία λαμβάνονται μέτρα στήριξης, αλλά και η ίδια η κυβέρνηση αναγνωρίζει πως οι πόροι δεν είναι ανεξάντλητοι. Εάν το πρόβλημα διαρκέσει λόγω του πολέμου στην Ουκρανία για πολύ καιρό, πώς θα το διαχειριστεί η κυβέρνηση, δεδομένου ότι αποτελεί βασική αιτία δυσαρέσκειας των πολιτών, αλλά και πεδίο πολύ σκληρής κριτικής από την αντιπολίτευση;

Όπως γνωρίζετε, απέναντι σε ένα τεράστιο, κοινό, ευρωπαϊκό πρόβλημα, η ελληνική κυβέρνηση επέδειξε τα αναγκαία αντανακλαστικά και αντέταξε το δικό της εθνικό σχέδιο για τον μετριασμό των συνεπειών της ενεργειακής κρίσης που ροκανίζει τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς και βυθίζει στην αβεβαιότητα την εθνική μας οικονομία. Το επόμενο διάστημα οι πολίτες θα δουν ουσιαστική αποκλιμάκωση στις τιμές του ρεύματος, αλλά και μια σημαντική αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος μέσω της αύξησης του κατώτατου μισθού, που αφορά τους οικονομικά πιο αδύναμους.

Προφανώς, όλες οι ευρωπαϊκές οικονομίες έχουν εισέλθει σε αχαρτογράφητα νερά, τα οποία διαταράσσει ακόμα περισσότερο η παράταση ενός παράλογου πολέμου στην Ουκρανία. Αυτή η κυβέρνηση, όμως, έχει αποδείξει πως δεν θα αφήσει τους πολίτες απροστάτευτους. Διαθέτει την πολιτική βούληση, εκπονεί και επικαιροποιεί τα σχέδιά της, ανάλογα με τις εξελίξεις, προκειμένου να προστατεύσει τους Έλληνες πολίτες.

-Τι σηματοδότησε, κατά την άποψή σας, η πρόσφατη επίσκεψη του πρωθυπουργού στις ΗΠΑ;

Η επίσημη επίσκεψη του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στις Η.Π.Α. αποδεικνύεται εξαιρετικά επωφελής για τα συμφέροντα και το κύρος της Πατρίδας μας, όπως και για το ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει στη νέα εποχή που διαγράφεται μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Ανέδειξε το γεγονός ότι η Ελλάδα επέστρεψε δυναμικά στην παγκόσμια και περιφερειακή διπλωματία, με υψηλό διεθνές κύρος ως ηγέτιδα δύναμη στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Μια χώρα με δύναμη και αυτοπεποίθηση που δεν έχει καμία σχέση με την Ελλάδα της κρίσης. Ότι είναι ήδη μια χώρα πόλος σταθερότητας, δικαίου, ασφάλειας και ανάπτυξης, που προωθεί την ειρήνη και την ενεργειακή σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή. Μια χώρα που αναγνωρίζεται ως πηγή του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού και θεματοφύλακας της ελευθερίας και της δημοκρατίας.